ဥေစၧဒ ဒိဌိ၊ သႆတဒိဌိ (လယ္တီဆရာေတာ္)

• နာမ္တရား၊ ႐ုပ္တရားႏွစ္ပါးလံုးကိုပင္ အတၱ-ဇီ၀ဟု ယူေသာ ဒိဌိတစ္မ်ိဳး။
• နာမ္တရားကိုသာ အတၱ-ဇီ၀ ဟုယူေသာ ဒိဌိတစ္မ်ိဳး။
• နာမ္-ရုပ္တရားတို႕မွ အလြတ္အသီးအျခားဟု ယူေသာ ဒိဌိတစ္မ်ိဳး။
နာမ္-႐ုပ္တရားကို အတၱ-ဇီ၀ဟု ယူရာ၌ အတၱဇီ၀သည္ တစ္သက္လံုး တစ္ဘ၀လံုး အခိုင္အျမဲတစ္ခုတည္း အျဖစ္ႏွင့္ တည္ေနသကဲ့သို႔၊ ႐ုပ္-နာမ္သည္လည္း တစ္သက္လံုး တစ္ဘ၀လံုးတစ္ခုတည္း အျဖစ္တည္ေနသည္။ ဘ၀ဆံုး၍ ကမၼဇ႐ုပ္ခ်ဳပ္ပ်က္ရာတြင္မွ ႐ုပ္-နာမ္
အတၱဇီ၀ေပ်ာက္ဆံုးသည္ဟု ယူသည္ကား - ဥေစၦဒဒိဌိတည္း။
႐ုပ္ကား - အတၱဇီ၀မဟုတ္။ နာမ္သည္သာ အတၱဇီ၀ျဖစ္သည္။ စုတိကမၼဇ႐ုပ္ခ်ဳပ္ပ်က္၍ ေသဆံုးရာ၌ ႐ုပ္သည္သာ ခ်ဳပ္ဆံုးသည္။ အတၱဇီ၀ ဟုဆိုအပ္ေသာ နာမ္သည္ကား ခ်ဳပ္သည္ဟူ၍ မရွိ႐ုပ္ခႏၶာတစ္ခု ခ်ုဳပ္ဆံုးလွ်င္ - ဘ၀တစ္ပါးသို႕ ေျပာင္းကူး၍ ႐ုပ္ခႏၶာအသစ္တစ္ခု တည္ေထာင္၍ ေနသည္ဟု ယူဆသည္ကား - သႆတဒိဌိတည္း။
အတၱ-ဇီ၀သည္ ႐ုပ္ခႏၶာ-နာမ္ခႏၶာတို႕မွ အလြတ္အသီးအျခားတည္းဟု ယူရာ၌လည္း တစ္ဘ၀မွာ တစ္ခါ တစ္ခါပ်က္ဆံုးသည္ဟု ယူဆသည္ကား ဥေစၦဒ ဒိဌိတည္း။ ႐ုပ္ခႏၶာ - နာမ္ခႏၶာသည္သာ တစ္ဘ၀တြင္ တစ္ခါ တစ္ခါပ်က္ဆံုးသည္။ ႐ုပ္ခႏၶာ - နာမ္ခႏၶာမွ အလြတ္ တစ္ျခားတစ္ပါးျဖစ္ေသာ အတၱဇီ၀မူကား ပ်က္ဆံုးသည္ မူ၍ မရွိဟု ယူဆသည္ကား - သႆတဒိဌိေပတည္း။
မွတ္ရန္ - ဥေစၦဒဒိဌိကား - တစ္ဘ၀လွ်င္ တစ္ခါတစ္ခါ အတၱဇီ၀ခ်ဳပ္ျပတ္သည္။ ေနာက္ဘ၀တြင္ အတၱအသစ္ ဇီ၀အသစ္တည္ေထာင္၍ သံသရာမွာ က်င္လည္သည္ဟု ယူ၏။
နတိၳက အေဟတုက အၾကိယဒိဌိၾကီးမ်ားမူကား - ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါ- အတၱ- ဇီ၀မည္သည္ တစ္ဘ၀သာရွိသည္။ ေရွးဘ၀မွ ေျပာင္းလာသည္လည္းမရွိ။ ေနာက္ဘ၀သို႔ ေျပာင္းသည္လည္း မရွိ။ ပစၥပၸဳန္ဘ၀ခ်ဳပ္ဆံုးလွ်င္ အျပီးတိုင္ခ်ဳပ္ဆံုးသည္။
မေကာင္းမႈကို ျပဳေသာ္လည္း ေနာင္ဘ၀တြင္ ဒုကၡအက်ိဳးခံစားရသည္ ဟူ၍မရွိ။ ကုသိုလ္ျပဳေသာ္လည္း ခ်မ္းသာခံစားရက်ိဳး မရွိဟု ယူၾကသည္။

ရန္ျငိဳးဖြဲ႕ျခင္းကို ပယ္ေဖ်ာက္ေၾကာင္းတရားငါးမ်ိဳး

(၁) ရန္ျငိဳးဖြဲ႕ျခင္းျဖစ္ေပၚလာေသာ ပုဂၢိဳလ္၌ ခ်စ္ခင္ျခင္းေမတၱာကို ပြားမ်ားရမည္။

(၂) ရန္ျငိဳးဖြဲ႕ျခင္းျဖစ္ေပၚလာေသာ ပုဂၢိဳလ္၌ သနားျခင္း (က႐ုဏာ)ကို ပြားမ်ားရမည္။

(၃) ရန္ျငိဳးဖြဲ႕ျခင္းျဖစ္ေပၚလာေသာ ပုဂၢိဳလ္၌ လ်စ္လ်ဴ႐ႈျခင္း (ဥေပကၡာ)ကို ပြားမ်ားရမည္။

(၄) ရန္ျငိဳးဖြဲ႕ျခင္းျဖစ္ေပၚလာေသာ ပုဂၢိဳလ္၌ သတိမထားျခင္း၊ ႏွလံုးသြင္းျခင္းကို ပြားမ်ားရမည္။

(၅) ရန္ျငိဳးဖြဲ႕ျခင္းျဖစ္ေပၚလာေသာ ပုဂၢိဳလ္၌ ကံသာလွ်င္ မိမိတို႕ကိုယ္ပိုင္ ဥစၥာရွိသည့္ အျဖစ္ကို ပြားမ်ားရမည္။
ကံသာလွ်င္ မိမိဥစၥာျဖစ္၍ ကံ၏ အေမြခံျဖစ္၏။ ကံသာလွ်င္ အေၾကာင္းရွိ၏။ ကံသာလွ်င္ ေဆြမ်ိဳးျဖစ္၏။
မိမိျပဳလုပ္ေသာ ကံ၊ မေကာင္းေသာ ကံ၏ အေမြခံသာ ျဖစ္ေပသည္ဟု ေအာက္ေမ့ရာ၏။

၀ိဇၨာ (၃) ပါး (ပု - ဒိ - အာ)

၁။ ပုေဗၺနိ၀ါသဥာဏ္

ေရွး၌ျဖစ္ခဲ့ဘူးေသာ ခႏၶာအစဥ္ကို အစဥ္ေလွ်ာက္၍ ေအာက္ေမ့ႏိုင္(အမွတ္ရႏိုင္)ေသာ ဥာဏ္။

၂။ ဒိဗၺစကၠဳဥာဏ္

လူ႔ျပည္၊ နတ္ျပည္၊ ျဗဟၼာျပည္တိုင္ေအာင္ ႐ုပ္ဆင္းသ႑ာန္ ဟူသမွ်ကို နတ္တို႔မ်က္စိကဲ့သို႕အကုန္ျမင္ႏိုင္္ေသာဥာဏ္။

၃။ အာသ၀ကၡယဥာဏ္

(၁၅၀၀)ကိေလသာတို႕ကို ကုန္ခမ္းေစႏိုင္ေသာ ဥာဏ္။

မဇၩိမပဏၰာသပါဠိေတာ္ျမန္မာျပန္ ေဗာဓိမင္းသားသုတ္ေတာ္မွ

မင္းသား - ငါသည္ညဥ့္၏ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ေသာ မုိးေသာက္ယံ၌ သံုးခုေျမာက္ ဤအသိဥာဏ္၊ ၀ိဇၨာ(အာသ၀ကၡယဥာဏ္)ကို ရခဲ့ျပီ။ မသိမႈ အ၀ိဇၨာေပ်ာက္ခဲ့ျပီ။ အသိဥာဏ္၀ိဇၨာျဖစ္ေပၚခဲ့ျပီ။ အေမွာင္ေပ်ာက္ခဲ့ျပီ။ ဥာဏ္အလင္းေရာင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့ျပီ။ မင္းသား - ထိုငါ့အား ဤသို႔ေသာ အၾကံ(စဥ္းစားမႈ)သည္ ျဖစ္၏။

ငါသိအပ္ေသာ ဤတရားကားနက္နဲ၏။ ျမင္ႏိုင္ခဲ၏။ မြန္ျမတ္၏။ တကၠီပုဂၢိဳလ္တို႔၏ က်က္စားရာ မဟုတ္။ သိမ္ေမြ႕၏။ ပညာရွိသူတို႕သာ သိျမင္ႏိုင္၏။ ဤသတၱ၀ါမ်ားကား ကာမဂုဏ္တို႕၌ ေမြ႕ေလ်ာ္ကုန္၏။ ကာမဂုဏ္တို႕၌ ေပ်ာ္ပိုက္ကုန္၏။ ကာမဂုဏ္တို႕၌ အလြန္ႏွစ္ျခိဳက္ၾကကုန္၏။ ကာမဂုဏ္တို႕၌ ေမြ႕ေလ်ာ္ေပ်ာ္ပိုက္ အလြန္ႏွစ္ျခိဳက္ေနၾကေသာ ဤသတၱ၀ါမ်ားသည္ အက်ိဳးတို႕၏ အေၾကာင္းတရားျဖစ္ေသာ ဤပဋိစၥသမုပါဒ္တရားကို ျမင္ႏိုင္ရန္ခက္ခဲ၏။

ျပဳျပင္မႈ(သခၤါရ) အားလံုး၏ ျငိမ္းရာ၊ ဥပဓိတရားအားလံုးကို ပယ္စြန္႕ရာ၊ တဏွာ၏ကုန္ရာ၊ ရာဂ၏ ကင္းရာ ခ်ဳပ္ရာ ျငိမ္းရာျဖစ္ေသာ ဤနိဗၺာန္တရားကိုလည္း ျမင္ႏိုင္ရန္ ခက္ခဲ၏။ ငါသည္ တရားကို ေဟာေသာ္ျငားလည္း သူတစ္ပါးတို႕သည္ ငါေဟာေသာ တရားကို မသိႏိုင္ နားမလည္ႏိုင္ရာ။ ဤသို႔ျဖစ္လွ်င္ ထိုတရားေဟာေျပာမႈသည္ ငါ့အား ပင္ပန္း႐ံုသာ ျဖစ္ရာ၏။ ငါ့ကိုယ္ကိုညွင္းဆဲ႐ံုသာ ျဖစ္ရာ၏။ဟုစိတ္တြင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့၏။ မင္းသား - ထို႕အျပင္ အလြန္အံ့ၾသ ဖြယ္ျဖစ္ေသာ ေရွးက မၾကားဘူးေသာ ဤဂါထာတို႕သည္ ငါ၏စိတ္တြင္ ထင္လာကုန္၏။

ငါသည္ ခဲယဥ္းစြာ က်င့္၍ သိအပ္ျပီးေသာ တရားကို ယခုအခ်ိန္အခါတြင္ ေဟာေျပာျခင္းငွာ မသင့္ေလ်ာ္ေသးေခ်။ ရာဂေဒါသတို႕ အႏွိပ္စက္ခံေနၾကရေသာ သူတို႕သည္ ဤတရားကို လြယ္ကူစြာ သိနားလည္ႏိုင္ၾကမည္မဟုတ္ေခ်။ အေမွာင္ဖံုးလႊမ္း လ်က္- ရာဂတပ္စြဲေနေသာ သူတို႕သည္ သိမ္ေမြ႕နက္နဲ၍ အႏုျမဴသဖြယ္ ျမင္ႏိုင္ခဲေသာ (သံသရာ၏) အဆန္တရားကို ျမင္ႏိုင္ၾကမည္ မဟုတ္ေခ်။

ဥပရိပဏၰသပါဠိ(ျမန္မာျပန္)ဗါလပ႑ိတသုတ္မွ

ေသခါနီး အင္းပ်ဥ္၌ျဖစ္ေစ၊ ေညာင္ေစာင္း၌ျဖစ္ေစ တင္ထားေသာ၊ သို႕မဟုတ္ ေျမေပၚ၌ မထပဲလဲေလ်ာင္းေနေသာ သူမိုက္အား ေ႐ွးကျပဳခဲ့ေသာ ကာယဒုစ႐ိုက္၊ ၀စီဒုစ႐ိုက္၊ မေနာဒုစ႐ိုက္၊ ယုတ္မာေသာ အျပဳအမူ(ကံ)တို႔သည္ ထင္လာကုန္၏။ ေပၚလာကုန္၏။ လႊမ္းမိုးလာကုန္၏။ ရဟန္းတို႔ ဥပမာအားျဖင့္ ၾကီးစြာေသာ ေတာင္ထြဋ္၏ အရိပ္သည္ ညေနေစာင္းအခါ၌ ေျမျပင္၌ ထင္ကုန္၊ ျဖစ္ေပၚကုန္၊ လႊမ္းမိုးကုန္သကဲ့သို႔။ ထုိ႕အတူ မေကာင္းေသာ ကာယဒုစ႐ိုက္၊ ၀စီဒုစ႐ိုက္၊ မေနာဒုစ႐ိုက္ဟူေသာ ယုတ္မာေသာ အျပဳအမူတို႕သည္ ေသခါနီးျဖစ္ေသာ ထိုသူမိုက္အား ထင္ကုန္၏။ ေပၚကုန္၏။ လႊမ္းမိုးလာကုန္၏။

ရဟန္း - ထိုသို႕ နိမိတ္မ်ားထင္လာေသာအခါ - သူမိုက္အား ဤသို႕ေသာ အၾကံသည္ ျဖစ္ေပၚ၏။ ငါသည္ေကာင္းမႈတို႕ကို မျပဳေလစြတကား။ ေၾကာက္႐ြံ႕ျခင္းကို တားျမစ္ႏိုင္ေသာ ကုသိုလ္တို႕ကို မျပဳမိေလစြတကား။ မေကာင္းမႈတို႕ကို ျပဳမိေလစြ။ ေၾကာက္႐ြံ႕ျခင္းကို ဖယ္ရွားႏိုင္ေသာ ကုသိုလ္တို႕ မျပဳမိကုန္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႕၏ လားရာ၊ ၾကမ္းၾကဳတ္ ညစ္ညဴးေသာ ဒုစ႐ိုက္မႈကို ျပဳမိကုန္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႕၏ မေကာင္းေသာလားရာ (ဂတိ)သို႕ လားရာ၏။ (လားရေတာ့မည္)ဟု ၾကံစည္၏။ (စိတ္တြင္ျဖစ္၏။) ထိုသူမိုက္သည္ ပူေဆြး၏။ ပင္ပန္း၏။ ငိုေၾကြး၏။ ျမည္တမ္း၏။ ျပင္းစြာေတြေ၀ျခင္း ျဖစ္၏။ ဤသူမိုက္သည္ မေသေသးမီ မ်က္ေမွာက္ဘ၀၌ပင္ ဆင္းရဲျခင္း ႏွလံုးမသာယာျခင္းကို ခံစားရ၏။

ရဟန္းတို႕ - ထိုသူမိုက္သည္ ကိုယ္ျဖင့္၊ ႏႈတ္ျဖင့္၊ စိတ္ျဖင့္ ဒုစ႐ိုက္ကို က်င့္၍ ကိုယ္ခႏၶာပ်က္စီး၍ ေသသည္မွ ေနာက္၌ မေကာင္းေသာ လားရာ၊ ဖ႐ိုဖရဲက်ေရာက္ရာ အပယ္ငရဲသို႕ က်ေရာက္ရ၏။

ရဟန္းတို႕ - ဧကန္အလိုမရွိရာ၊ ဧကန္မႏွစ္လိုစရာ၊ ဧကန္ႏွလံုး မသာယာစရာတို႕ဟူသည္မွာ အမွန္အားျဖင့္ ငရဲကိုသာ ေျပာဆိုရာ၏။

ရဟန္းတို႕ - ငရဲတို႕၌ အလြန္အကဲဆင္းရဲ၏။ ဥပမာျပဳရန္မလြယ္။ ထိုအခါ ရဟန္းတစ္ပါးက ျမတ္စြာဘုရားအား ဥပမာျပဳ၍ ေဟာေတာ္မူပါဟု ေလွ်ာက္ထား၏။
ရဟန္းတို႕ - ဥပမာျပရရင္ မေကာင္းမႈျပဳေသာ ခိုးသူ(လူဆိုး)ကို ဖမ္းမိ၍ ဤသူသည္ မေကာင္းမႈျပဳေသာ ခိုးသူ(လူဆိုး)ပါတည္း။ အျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ေပးပါရန္ ရွင္ဘုရား(မင္း)တို႕ အား ျပသေလွ်ာက္ထားၾကရာ၏။ မင္းသည္ ထိုသူကို နံနက္အခ်ိန္တြင္ လွံအခ်က္(၁၀၀) ထိုး၍ သတ္ရန္ အမိန္႕ခ်မွတ္ရာ၏။